सापशिडी हा भारतातील सर्वात लोकप्रिय आणि प्राचीन बोर्ड गेम्सपैकी एक आहे. या खेळाचे नाव त्याच्या बोर्डावर असलेल्या सापांच्या चित्रांवरून पडले आहे, ज्यामुळे खेळाडूंना मागे जावे लागते आणि साड्यांच्या चित्रांवरून, ज्यामुळे खेळाडूंना पुढे जावे लागते.
मूळ आणि इतिहास: सापशिडीचे मूळ संस्कृत ग्रंथांमध्ये आढळते. या खेळाचे नाव “मोक्षपथ” असेही आहे, जे मोक्षाच्या मार्गाचे प्रतिनिधित्व करते.
खेळाचे नियम: सापशिडी खेळण्यासाठी एक बोर्ड, एक पासा आणि खेळाड्यांची संख्यानुसार रंगीत पाळ्यांची आवश्यकता असते. खेळाडू पाशाचा वापर करून बोर्डावर पाळ्या हलवतात. सापांवर उतरल्यास मागे जावे लागते आणि साड्यांवर उतरल्यास पुढे जावे लागते. सर्वात आधी शेवटच्या चौकावर पोहोचणारा खेळाडू विजेता होतो.
सांस्कृतिक महत्त्व: सापशिडी हा केवळ एक मनोरंजक खेळ नाही, तर भारतीय संस्कृतीमध्येही महत्त्वपूर्ण आहे. हा खेळ धर्म आणि अध्यात्मिकताशी संबंधित आहे. सापांचे प्रतीक पाप आणि साड्यांचे प्रतीक पुण्य असल्याने, खेळाचा उद्देश पापांना दूर करणे आणि पुण्याने प्रगती करणे हा आहे.
आधुनिक काळात: आजकाल, सापशिडी हा जगभरात खेळला जातो. हा खेळ विविध भाषांमध्ये अनुवादित करण्यात आला आहे आणि त्याचे अनेक आवृत्त्या उपलब्ध आहेत. या खेळाचा ऑनलाइन आवृत्तीही उपलब्ध आहे, ज्यामुळे खेळाड्यांना इतर खेळाड्यांशी जगभरातून खेळण्याची संधी मिळते.
सापशिडी का लोकप्रिय आहे?
सोपे नियम: सापशिडीचे नियम खूप सोपे आहेत, म्हणून कोणत्याही वयोगटातील लोक सहजपणे हा खेळ खेळू शकतात.
मनोरंजक: सापांवर उतरल्याने खेळाडूला मागे जावे लागते, तर साड्यांवर उतरल्याने पुढे जावे लागते, यामुळे खेळ अधिक रोमांचक बनतो.
शैक्षणिक मूल्य: सापशिडी हा खेळ संख्यांची ओळख, गणित आणि निर्णय घेण्याच्या क्षमतेचा विकास करण्यास मदत करतो.
सामाजिक बंधन: हा खेळ कुटुंब आणि मित्रांमध्ये एकत्र येण्याची आणि एकमेकांशी संवाद साधण्याची एक चांगली संधी प्रदान करतो.
सापशिडीबोर्ड
सापशिडी बोर्ड हे एक चौकोनी आकाराचे बोर्ड असते, ज्यावर चौकोनांची रचना असते. बोर्डाच्या खालच्या बाजूला सुरुवातीचा चौक आणि वरच्या बाजूला शेवटचा चौक असतो. प्रत्येक चौकावर एक क्रमांक असतो, जो खेळाड्यांना पाळ्या हलवण्यासाठी मदत करतो.
बोर्डावर साप आणि शीड्यांच्या चित्रांची रचना केली जाते. सापांचे चित्र सामान्यतः लाल रंगाचे असतात आणि ते बोर्डावर उभे असतात. शिड्यांचे चित्र हिरव्या रंगाचे असतात आणि ते बोर्डावर उभे असतात.
खेळाचे उद्देश:
खेळाचा उद्देश सर्वात आधी शेवटच्या चौकावर पोहोचणे हा आहे. खेळाड्यांना पाशाचा वापर करून बोर्डावर पाळ्या हलवणे आवश्यक आहे. सापांवर उतरल्यास खेळाड्यांना मागे जावे लागते, तर शिड्यांवर उतरल्यास पुढे जावे लागते.
बोर्डाचे रंग आणि डिझाइन:
सापशिडी बोर्डाचे रंग आणि डिझाइन विविध प्रकारचे असू शकतात. काही बोर्डांवर साप आणि शिड्यांच्या चित्रांऐवजी इतर चित्रांचा वापर केला जातो. काही बोर्डांवर रंगांचा वापर अधिक केला जातो, तर काही बोर्डांवर अधिक साधे डिझाइन असते.
बोर्डाचा आकार:
सापशिडी बोर्डाचा आकार विविध प्रकारचा असू शकतो. काही बोर्डांवर १०० चौके असतात, तर काही बोर्डांवर १२० किंवा १५० चौके असतात.
बोर्डाची सामग्री:
सापशिडी बोर्ड सामान्यतः काडबोर्ड, प्लास्टिक किंवा लाकडापासून बनवले जातात.
सापशिडी बोर्डाची वैशिष्ट्ये:
साप आणि शिड्यांची रंगसंगती
बोर्डाचा आकार आणि डिझाइन
पाळ्यांचा रंग आणि आकार
पाशाचा प्रकार
खेळाड्यांची संख्या
सापशिडी बोर्डाचे प्रकार:
पारंपरिक सापशिडी बोर्ड
थीम आधारित सापशिडी बोर्ड (जसे की प्राणी, कार्टून, इ.)
इलेक्ट्रॉनिक सापशिडी बोर्ड
सापशिडी खेळण्याचे नियम
सापशिडी खेळण्यासाठी दोन किंवा अधिक खेळाड्यांना एक बोर्ड, एक पासा आणि खेळाड्यांची संख्यानुसूत रंगीत पाळ्यांची आवश्यकता असते. खेळाचे नियम खालीलप्रमाणे आहेत:
खेळाची सुरुवात: खेळाड्यांना पाळ्या सुरुवातीच्या चौकावर ठेवणे आवश्यक आहे.
पाशाचा वापर: खेळाड्यांना पाशाचा वापर करून पाळ्या हलवणे आवश्यक आहे. पाश्यावर आलेल्या संख्येनुसार पाळ्या पुढे हलवाव्यात.
सापांचे परिणाम: जर खेळाड्याची पाळी सापाच्या डोक्यावर उतरली तर त्याला सापाच्या शेपटीपर्यंत मागे जावे लागेल. सापांचे रंग आणि आकार बोर्डावर दर्शविलेले असतात.
साड्यांचे परिणाम: जर खेळाड्याची पाळी साड्याच्या डोक्यावर उतरली तर त्याला साड्याच्या शेपटीपर्यंत पुढे जावे लागेल. साड्यांचे रंग आणि आकार बोर्डावर दर्शविलेले असतात.
विजेता: सर्वात आधी शेवटच्या चौकावर पोहोचणारा खेळाड्या विजेता होतो.
