क्रिकेटमध्ये गोलंदाजीची कला ही नेहमीच उत्सुकतेची बाब राहिली आहे. वेग, स्विंग, बाउंस या सर्व गोष्टींना बाजूला ठेवून एक अशी गोलंदाजीची पद्धत आहे जी फलंदाजासाठी सर्वात मोठी धोकादायक ठरू शकते. ती म्हणजे फ्लिपर. फ्लिपर ही एक अशी गोलंदाजीची कला आहे जिथे गोलंदाज चेंडूला अशा प्रकारे फिरवतो की तो हवेतून जात असताना उंचीवरून खाली येतो आणि फलंदाजाला चकित करतो. या लेखात आपण फ्लिपरच्या इतिहास, त्याच्या तंत्रा आणि क्रिकेटमधील त्याच्या महत्त्वाबद्दल जाणून घेणार आहोत.
फ्लिपरचा उगम कधी झाला याबद्दल निश्चित माहिती नाही. पण असे मानले जाते की ही गोलंदाजीची पद्धत प्राचीन काळापासूनच खेळली जात असेल. सुरुवातीला ही गोलंदाजीची पद्धत फक्त स्थानिक पातळीवर खेळली जायची. पण कालांतराने काही गोलंदाजांनी या गोलंदाजीच्या पद्धतीला अधिक विकसित केले आणि त्याचा वापर आंतरराष्ट्रीय क्रिकेटमध्ये करण्याचा प्रयत्न केला.
फ्लिपरच्या इतिहासातील काही महत्त्वपूर्ण टप्पे खालीलप्रमाणे आहेत:
शुरुवातीचे प्रयोग: 19व्या शतकात काही गोलंदाजांनी फ्लिपरचा प्रयोग करण्याचा प्रयत्न केला.
20व्या शतकात लोकप्रियता: 20व्या शतकात फ्लिपरला अधिक लोकप्रियता मिळाली.
रिची बेनो आणि शेन वॉर्न: ऑस्ट्रेलियन लेग स्पिनर रिची बेनो आणि शेन वॉर्न यांनी फ्लिपरला एक नवीन उंची प्रदान केली. त्यांनी फ्लिपरचा वापर करून अनेक विकेट घेतल्या आणि या गोलंदाजीच्या पद्धतीला आंतरराष्ट्रीय मान्यता दिली.
फ्लिपरला लोकप्रिय करणारे खेळाडू
रिची बेनो: रिची बेनो यांनी फ्लिपरचा वापर करून अनेक विकेट घेतल्या. त्यांचा फ्लिपर खूपच रहस्यमय होता आणि फलंदाजांना त्याचा सामना करणे खूपच कठीण जायचे.
शेन वॉर्न: शेन वॉर्न यांनी फ्लिपरला एक नवीन उंची प्रदान केली. त्यांचा फ्लिपर खूपच वेगवान आणि अचूक होता आणि त्यांनी या गोलंदाजीच्या पद्धतीला आंतरराष्ट्रीय मान्यता दिली.
फ्लिपर ही एक अशी गोलंदाजीची कला आहे जिथे गोलंदाज चेंडूला अशा प्रकारे फिरवतो की तो हवेतून जात असताना उंचीवरून खाली येतो आणि फलंदाजाला चकित करतो. यामुळे फलंदाजाला चेंडूची दिशा आणि वेग ओळखणे कठीण होते. फ्लिपरची मुख्य वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे आहेत:
अनपेक्षित बाउंस: फ्लिपरचा सर्वात मोठा फायदा म्हणजे तो फलंदाजांना अचानक उंचीवरून खाली येतो. यामुळे फलंदाजाला चेंडू खेळणे कठीण होते.
कमी वेग: फ्लिपर सामान्यतः इतर प्रकारच्या फिरकी चेंडूंपेक्षा कमी वेगाने फेकला जातो.
रहस्यमय: फ्लिपरला फलंदाजासाठी ओळखणे कठीण असते कारण तो इतर फिरकी चेंडूपेक्षा वेगळा दिसतो.
इतर फिरकी चेंडूंपेक्षा फ्लिपरची वेगळेपण
ऑफ स्पिन: ऑफ स्पिनमध्ये चेंडू फलंदाजाच्या शरीरापासून दूर फिरतो, तर फ्लिपरमध्ये चेंडू उंचीवरून खाली येतो.
लेग स्पिन: लेग स्पिनमध्ये चेंडू फलंदाजाच्या शरीराकडे फिरतो, तर फ्लिपरमध्ये चेंडू उंचीवरून खाली येतो.
गुगली: गुगलीमध्ये लेग स्पिनरसारखे दिसून येणारा चेंडू ऑफ स्पिनसारखा फिरतो, तर फ्लिपरमध्ये चेंडू उंचीवरून खाली येतो.
फ्लिपर प्रभावी ठरण्याच्या परिस्थिती
फ्लिपर कोणत्याही पिचवर प्रभावी ठरू शकतो, परंतु काही विशिष्ट परिस्थितींमध्ये तो अधिक प्रभावी ठरतो.
बॅक ऑफ लेंथ: जेव्हा फ्लिपर बॅक ऑफ लेंथवर फेकला जातो तेव्हा तो अधिक प्रभावी ठरतो. यावेळी चेंडू उंचीवरून खाली येऊन फलंदाजाला चकित करतो.
ड्राय पिच: ड्राय पिचवर फ्लिपर अधिक बाउंस घेतो आणि फलंदाजासाठी हाताळणे कठीण होते.
अनुभवी गोलंदाज: अनुभवी गोलंदाज फ्लिपरला अधिक प्रभावीपणे वापरू शकतात कारण त्यांना चेंडूला अचूकपणे फेकण्याची कला माहित असते.
फ्लिपर ही एक अत्यंत प्रभावी गोलंदाजीची कला आहे जी फलंदाजासाठी खूपच धोकादायक ठरू शकते. जर तुम्ही एक गोलंदाज असाल तर फ्लिपर शिकणे तुमच्यासाठी फायद्याचे ठरू शकते.
